Hervorming van de patrimoniumtaks

In het kader van de begrotingsaanpassing besliste de federale regering in de lente van 2023 om het systeem van patrimoniumtaks voor vzw’s, ivzw’s en private stichtingen te herzien. Het forfaitaire tarief van 0,17% voor organisaties waarvan het vermogen de drempel van 25.000 euro overschrijdt, wordt vervangen door een progressief tarief met verschillende schijven:

• geen taks verschuldigd op de eerste schijf van 50.000 euro
• 0,15% verschuldigd op de schijf van 50.000,01 tot 250.000 euro
• 0,30% verschuldigd op de schijf van 250.000,01 tot 500.000 euro
• 0,45% verschuldigd op vermogen boven de 500.000 euro

Vzw’s met een vermogen van maximum € 250.000 zullen dus minder betalen dan in het verleden. Voor vzw’s met activa tussen € 250.000 en € 500.000 en vzw’s met activa boven € 500.000 zullen de extra financiële kosten aanzienlijk zijn, in sommige gevallen zelfs bijna verdrievoudigen.

De drempel voor de totale vrijstelling van de taks verhoogt van 25.000 euro naar 50.000 euro. Meer vzw’s zullen dus vrijgesteld worden van de patrimoniumtaks. Heeft een organisatie een brutovermogen van minder dan 50.000 euro? Dan hoeft de organisatie voortaan geen aangifte meer in te dienen, ook geen nihil-aangifte meer zoals vroeger het geval was.

Al in een heel vroeg stadium van de parlementaire werkzaamheden vestigden we de aandacht op de budgettaire impact van deze hervorming op onze sector. Op basis van verschillende brieven en mails en gesprekken met de politiek door Sociare, Cessoc en Unisoc, werden in de afgelopen maanden een aantal amendementen ingediend en weerhouden die toch voor enige versoepeling zorgden. De wet voorziet nu in een ‘neutraliseringsmechanisme’ dat de impact van de hervorming neutraliseert voor organisaties en activiteiten die onder het toepassingsgebied van artikel 44, §2, 2° (jeugd), 3° (sport) en 9° (cultuur) van het btw-wetboek vallen.

Valt je organisatie onder het toepassingsgebied van deze bepalingen, dan blijft ze wel onderworpen aan de patrimoniumtaks, maar een deel van het vermogen wordt niet in rekening gebracht. Door het neutraliseringsmechanisme wordt 62,3% van de waarde van de activa vrijgesteld van belasting.

• Valt je organisatie maar gedeeltelijk onder de vrijstelling van artikel 44, §2, 2°, 3° en 9° van het btw-wetboek (gemengd btw-plichtigen en kleine ondernemers)? Dan moet dat voor minstens de helft van je omzet zijn om van het neutraliseringsmechanisme gebruik te kunnen maken.
  
• Komt je organisatie zelf niet in aanmerking voor deze btw-vrijstelling, maar wordt minstens 75% van je patrimonium gebruikt door een instelling die wel onder de btw-vrijstelling valt? Ook dan wordt 62,3% van de waarde van de activa vrijgesteld van de patrimoniumtaks.

In de praktijk betekent het neutraliseringsmechanisme dat de hervorming geen impact heeft en dat het tarief van de patrimoniumtaks op 0,17% blijft, zoals dat voor 1 januari 2024 van toepassing was.

Helaas stellen we vast dat heel wat socioculturele organisaties niet onder deze neutralisaties vallen. Het was om die rechtsonzekerheid en verschillen in behandeling te vermijden, dat we er tot net voor de stemming van het wetsontwerp bij parlementairen bleven op hameren dat het neutraliseringsmechanisme van toepassing zou moeten zijn voor de hele socioculturele sector (PC 329). Jammer genoeg is de wetgever niet zo ver gegaan.

In de oude regeling werden onroerende goederen in het buitenland uitgesloten in de wetgeving. Voortaan zijn deze wel onderworpen aan de patrimoniumtaks. De taks wordt wel verminderd met de belasting die in het buitenland op het patrimonium al betaald werd.

Doordat de wetswijziging nog voor het jaareinde in het Belgisch Staatsblad gepubliceerd werd, is deze nieuwe regeling al vanaf 1 januari 2024 van kracht. Je zal deze dus meteen bij de volgende aangifte moeten toepassen. Die aangifte moet je ten laatste tegen 31 maart indienen. Voor sommige organisaties is er echter uitstel mogelijk. Meer informatie hierover vind je in ons nieuwsbericht.

Het is momenteel nog niet helemaal duidelijk op welke manier het neutraliseringsmechanisme zal toegepast worden. Is dat op het totale vermogen van de organisatie of alleen op dat gedeelte dat vrijgesteld is in het kader van artikel 44 van het btw-wetboek? Hoe moet een organisatie de belastinggrondslag bepalen? Er zijn nog heel wat vragen.

Het zijn de inspecteurs van de FOD Financiën die belast zijn met de controle en hier zullen moeten over oordelen. Tot eind februari worden de inspecteurs intern geïnformeerd over de hervorming. Om een gelijke behandeling door de verschillende inspecteurs te kunnen garanderen, is Sociare vragende partij dat de FOD Financiën een duidelijke omzendbrief voor zijn inspecteurs uitschrijft.

Update: Een aantal onduidelijkheden werden al uitgeklaard door een eerste omzendbrief. Omdat voor onze sector nog niet alles uitgeklaard is, blijven we verder aansturen op een aanpassing van deze circulaire.

Meer informatie vind je op de website van de FOD Financiën of bij je lokale kantoor van de FOD Financiën.