Corona: hoe kan je sneltesten inzetten in je organisatie?

Verwar de sneltesten in geen geval met de zelftesten: voor die eerste categorie is het wettelijk verplicht om samen te werken met je arbeidsarts.

Samenwerken met je arbeidsarts om je werknemers op regelmatige basis te testen op COVID-19? Dat kan in de volgende gevallen:

1. Sneltesten in het kader van clusterbeheer

In toepassing van het KB van 5 januari 2021 kunnen tests worden ingezet in het kader van een clusterbeheer.

Binnen dit wettelijk kader kan de arbeidsarts beslissen om alle werknemers of een deel van de werknemers (door hem of haar vast te stellen) op geregelde tijdstippen (bijvoorbeeld 2 keer per week) aan een (snel)test onderwerpen. De arts bepaalt ook zelf de termijn (bijvoorbeeld 3 weken lang), die hij of zij kan verlengen in functie van vastgestelde besmettingen.

Sneltesten kunnen in elk geval binnen dit wettelijk kader worden ingezet bij de laagrisico contacten, maar ook ruimer om clusterbesmettingen verder op te volgen in de bredere bedrijfspopulatie waarin de cluster zich voordoet.

2. Sneltesten die niet vertrekken van gekende besmettingen

De maatregelen en principes zoals geformuleerd in de Generieke gids ‘Veilig werken tijdens een epidemie of een pandemie’ blijven steeds het referentiepunt om de verspreiding van het virus op de werkvloer tegen te gaan. Het inzetten van tests kan in bepaalde omstandigheden naadloos aansluiten bij deze maatregelen en principes.

Het repetitief testen van werknemers aan de hand van sneltesten is in uitvoering van het KB van 5 januari 2021 enkel mogelijk onder de volgende cumulatieve voorwaarden:

• De arbeidsarts neemt hiertoe de beslissing, desgevallend in samenspraak met de regionale gezondheidsinspecteur en/of de arts-sociaal inspecteur van de AD Toezicht Welzijn op het werk, op basis van:
  1. het profiel van de onderneming (bv. als er in het verleden reeds clusters werden vastgesteld);
  2. de aard van de activiteiten waarvoor tijdens de voorbije periode een hogere incidentie is vastgesteld (bv. sectoren waar geen telewerk mogelijk is en er regelmatig clusters voorkomen);
  3. een verhoogde viruscirculatie in de regio: het gaat hier uitsluitend om de provincies waarvan de bevoegde overheid (Sciensano) heeft bepaald dat er sprake is van een verhoogde incidentie.
• De beslissing wordt genomen in overleg met de werkgever en met inachtneming van het sociaal overleg
• Sneltesten kunnen worden ingezet gedurende een welbepaalde, beperkte periode (bv. een maand), die verlengbaar is door de arbeidsarts mits motivatie
• Sneltesten kunnen alleen worden ingezet bij personen die aanwezig moeten zijn op de werkvloer (geen telewerkers)
• Sneltesten kunnen enkel worden ingezet bij bepaalde categorieën werknemers, zoals bepaald door de arbeidsarts op grond van meerdere van de volgende elementen die in combinatie kunnen wijzen op een verhoogd risico op virusoverdracht:
  • het aantal contacten op een dag
  • de variatie in de contacten
  • de duurtijd van de contacten
  • de nabijheid van de contacten voor het gewoonlijk uitoefenen van de functie (kan de 1,5m uit de aard van de functie doorgaans gerespecteerd worden of niet?)
  • de ventilatie-aspecten: verlopen de contacten vooral binnen of vooral in de buitenlucht? Hoe is het gesteld met de verluchting van de ruimte in gewone omstandigheden van uitoefening van de functie? Is het een grote ruimte of eerder een besloten ruimte? Is er een hoge toevoer van verse lucht?
  • de fysieke werkbelasting (intensere belasting geeft aanleiding tot meer uitwasemingen en dus tot een ruimere verspreiding van speeksel en aerosol)
  • risico’s door gezamenlijke verplaatsingen (bv. door de werkgever georganiseerd vervoer)
  • de mate waarin maatregelen overeenkomstig de generieke gids (en desgevallend de sectorgids) zijn genomen en worden nageleefd
  • wanneer samen werken gecombineerd wordt met samen wonen
  • de vaccinatiestrategie en de vaccinatiegraad (voor reeds gevaccineerde werknemers zal een sneltest allicht weinig positieve gevallen opleveren, omdat een lagere virale load minder snel detecteerbaar is).

3. Sneltests opgelegd door de arts-sociaal inspecteur

De arts-sociaal inspecteur van de Algemene Directie Toezicht Welzijn op het werk van de FOD WASO kan, in het kader van clusterbeheer of als een aanvullende maatregel in verband met de bestrijding van virusoverdracht, de preventieadviseur-arbeidsarts verzoeken om gedurende een door deze inspecteur vastgestelde periode op geregelde tijdstippen repetitieve tests te voorzien voor op de werkvloer aanwezige personen.

• De werknemers moeten vrijwillig hun toestemming geven om zich te laten testen. Het is dus van groot belang om het doel van de tests adequaat toe te lichten.
• Het gaat om een verwerking van gezondheidsgegevens, waarbij de privacy moet zijn verzekerd bij elke stap in de teststrategie. Testresultaten mogen om die reden in geen enkel geval aan de werkgever worden meegedeeld.
• Het inzetten van sneltesten maakt geen onderdeel uit van het periodiek gezondheidstoezicht: sneltesten kunnen niet beschouwd worden als het resultaat van een periodieke gezondheidsbeoordeling of een aanvullende medische handeling. Het resultaat van een sneltest zegt in se immers niets over de arbeidsgeschiktheid in functie van de risico’s verbonden aan de uitvoering van het werk.
• Testkits bestemd voor het testen van werknemers kunnen alleen worden aangevraagd door de arbeidsartsen, en moeten ook rechtstreeks aan arbeidsartsen worden afgeleverd. Ze mogen in geen enkel geval rechtstreeks worden bezorgd aan de werkgevers.

1. Standpunt van de sociale partners van de Hoge Raad voor Preventie en Bescherming op het werk betreffende het inzetten in ondernemingen van sneltests op repetitieve basis - Federale Overheidsdienst Werkgelegenheid, Arbeid en Sociaal Overleg (belgie.be)
2. Koninklijk besluit 5 januari 2021 betreffende de rol van de preventieadviseur-arbeidsarts bij de bestrijding van het coronavirus COVID-19
3. Teststrategie: het inzetten van sneltests in ondernemingen - Federale Overheidsdienst Werkgelegenheid, Arbeid en Sociaal Overleg (belgie.be)