Wissel van de wacht: oud-Sociare voorzitter Lieve Van Hoofstadt over heden, verleden en toekomst van sociocultureel werkgeverschap

• Lieve Van Hoofstadt (°1961) studeerde in de jaren ’80 in Leuven af als sociologe en startte haar carrière in de socioculturele sector bij KAV.
• Daarna stond ze als directeur 30 jaar lang aan het roer van CCV (Centrum Christelijk Vormingswerk).
• Na een sabbatjaar startte ze in 2015 als zelfstandige consultant: ze werkt op projectbasis samen met organisaties die bepaalde veranderingen willen doorvoeren of een interimmanager nodig hebben.
• In november 2017 nam Lieve afscheid als voorzitter van de Raad van Bestuur van Sociare.

"Als het op professionalisering aankomt, hebben we als socioculturele werkgevers de afgelopen 30 jaar een enorm parcours afgelegd."

"De culturele autonomie onder impuls van de eerste staatshervorming in de jaren '70 zorgde voor een gigantische subsidiestroom. Geld dat voor 90% naar tewerkstelling ging. In één klap was de socioculturele sector dus een belangrijke werkgever geworden. Het waren spannende tijden, waarin het besef groeide dat een goed sociaal overleg nodig was en dat sterk werkgeverschap voor alle partijen voordelen had."

"Je mag ook niet vergeten dat we in een tijd van ideologische spanningen tussen de verschillende strekkingen leefden: de naweeën van de verzuiling waren nog goed voelbaar. Toch was er een draagvlak voor de oprichting van een pluralistische werkgeversorganisatie, iets wat ik zelf bijzonder fijn vond. We hebben tijdens die beginjaren echt moeten leren wat het betekent om werkgever zijn, om werkgeverschap binnen te brengen in de sector. Dat was echt wel pionierswerk."

Sociocultureel werk: de flou artistique

"Wat is dat nu juist, werken in de socioculturele sector? Als ik iets geleerd heb in de voorbije 20 jaar, dan is het dat er weinig zich zo moeilijk laat benoemen als dat. Het is bijna onmogelijk om dat in een paar woorden te omschrijven, zonder dat je daarvoor meteen organisaties bij naam begint te noemen."

"Onze grootste troef is meteen ook ons groot pijnpunt: sociocultureel werk situeert zich heel hard in de sfeer van vrije tijd en vrijwilligers, waardoor de perceptie dat we daardoor minder belangrijk zijn dan andere social profit sectoren ons parten speelt. Dat vormt een extra uitdaging op vlak van sociaal overleg: nog al te vaak denkt men dat er bijvoorbeeld voor cao's gewoon een copy-paste van de voorstellen voor de zorg nodig is. Die sectorspecifieke invulling afdwingen, dat blijft een uitdaging."

"Nog iets wat me opvalt, is dat er vanuit de bedrijfswereld heel veel is binnengesijpeld in het sociocultureel werk: bepaalde processen, professionalisering, kwaliteitsdenken, systematieken…Die hebben het niveau van onze sector onmiskenbaar naar omhoog getild. Maar tegelijk had onze sector iets uniek wat de ondernemerswereld nu begint te ontdekken: het waardegedreven ondernemen, het nastreven van een maatschappelijk doel, het werken vanuit inspiratie, bezieling en waarden. Hetzelfde met innovatieve manier van arbeidsorganisatie waar de HR-literatuur mee vol staat: levenslang leren, work-life balance...Dat zijn allemaal dingen waar onze organisaties al jaren mee bezig zijn en die we als sector best wat meer zouden mogen claimen. Maar ik ben geen doemdenker: de hete adem die we vanuit de profit in onze nek voelen, gaat ervoor zorgen dat we onszelf blijvend gaan moeten heruitvinden. En ik ben ervan overtuigd dat er op dat kruispunt, tussen de bedrijfswereld en de socioculturele sector, heel mooie dingen kunnen groeien."

Gezocht: wit konijn (m/v/x)

"Een organisatie runnen is anno 2018 een pak complexer is geworden. Niet evident, in een context waarin organisaties op minder subsidies kunnen rekenen, terwijl de druk en complexiteit voor organisatieverantwoordelijken in stijgende lijn blijven gaan. We zien dat coördinatoren vaak inhoudelijk sterke mensen zijn, die het coördineren er ook nog eens ‘bijnemen’. Dat gegeven is op zich niet uniek, maar in de zorg zie je bijvoorbeeld wel dat ze werken met een managementtop waardoor die complexiteit gedeeld kan worden. Maar dat is in kleine organisaties niet realistisch."

"Om anno 2018 een coördinator of leidinggevende te zijn in onze sector moet je een wit konijn zijn. Je moet ongeveer alles kennen en kunnen. Gelukkig levert Sociare prachtig werk op vlak van ondersteuning en dienstverlening, en is recenter Scwitch in het leven geroepen. We hebben daar als sector lang over gedroomd, en ik ben fier om te zien dat die droom is uitgekomen. Maar tegelijk mogen we niet stoppen met dromen: om het allemaal haalbaar te houden, denk ik dat onze organisaties op termijn nog meer zullen moeten samenwerken en strategische partnerschappen zullen moeten aangaan, zodat ze zich meer kunnen focussen op wat echt belangrijk is: de inhoud."

De werknemer als co-piloot

"Het gras is niet altijd groener aan de andere kant. Mensen die er al lang in zitten, durven soms al eens vergeten hoe goed het is om in onze sector te werken. Wie het aandurft om met een kritische blik over de muur te kijken, zou wel eens kunnen schrikken van de werkdruk op een ander."

"Het is waar dat we hard werken, maar wel in een biotoop waar er veel empathie is, waar er enorm veel begrip bestaat voor de combinatie werk en gezin en waar werkgevers constructief meedenken als het even wat minder gaat met werknemers. Werkgevers hebben hoge verwachtingen van hun mensen, maar er is ook veel clementie. Het is geen verhaal van aandeelhouders en werknemers die worden uitgeperst om nog meer dividend te kunnen uitkeren. Nee, het gaat om samen bouwen aan een verhaal dat zinvol is. Medewerkers staan dichtbij het beleid en krijgen letterlijk de ruimte om mee in de cockpit te zitten. Daarvan denk ik soms dat het onvoldoende op prijs wordt gesteld."

"Bij werknemers leeft ook altijd de perceptie dat ze niet goed worden betaald in vergelijking met de privé. Dat klopt ten dele, en het is zeker iets dat we als werkgevers moeten durven vastpakken. Willen we overleven en vernieuwend blijven met onze sector, dan hebben we een constante instroom van goed opgeleide professionals nodig. Hoe hou je hun loon marktconform, zodanig dat je een aantrekkelijk loon- en arbeidsvoorwaardenpakket kan aanbieden? En vooral: hoe blijft dat haalbaar in een context waarin de subsidies niet toenemen? Rond de baremastructuur en de manier van verlonen is het momentum voor een innovatieve aanpak naar mijn mening aangebroken."

Dromen & wensen voor de toekomst

"Sociare lijkt in bijna niets meer op het FWSCW van 26 jaar geleden: de grote ideologisch-filosofische verhalen van weleer zijn compleet verdwenen. Nu is het de diversiteit tussen sectoren, tussen kleine en grote organisaties die veel meer speelt. Ik vind dat we er door de jaren heen goed in geslaagd zijn om Sociare uit te bouwen tot de professionele werkgeversorganisatie die ze vandaag is en die het werkgeverschap in onze sector een gelaat probeert te geven. Voor mij is het een prachtig praktijkvoorbeeld dat aantoont dat samenwerken over sectoren en strekkingen heen werkt, en het was een eer om daar mijn steentje aan bij te dragen."

"Ik hoop dat het nieuwe bestuur samen met het team met veel goesting de Sociare-kaart en de kaart van de sector blijft trekken. Als blijkt dat er voldoende slagkracht, energie en innovativiteit aanwezig blijft om de dynamiek van dat verhaal vol te houden, dan ben ik een tevreden mens."